Parça Parça Atıyorum
Üretim kavramları
Operasyon(operation): Üretim sürecinin, yani işlemin hangi kaynak ve iş istasyonlarında tamamlanacağının tanımlandığı bölümdür.
Rota(route):Bir ürünün sırasıyla hangi operasyonlardan geçtiğini gösterir.Bu operasyonlardaki hazırlık ve işleme zamanları da belirtilerek işgücü planlamaya veri oluşturulur. (Bir üretimin gerçekleşmesi için gerekli operasyonları sıralarıyla listeleyen bir kayıttır) yapılacak üretim işlemleri sırasında, malzemelerin hangi işlemlerden geçeceğini belirlemek için kullanılır.Gk2v3de rota kavramı yoktur.
Ürün ağacı(Bill of Material Tree) Bir ürünün imali için gereken parçaların bir listesidir. Bu parçalar hammadde, yarı mamul veya doğrudan ürüne katılmayan ancak imali için gerekli bileşenlerden oluşabilir.
Ürün ağacını patlatma/toparlama: Bir ürün ağacının en üst seviyesinden başlanarak, tüm satınalınan bileşenlerin ihtiyaçlarının hesaplanması sürecidir. Bunun tam tersi toparlanma ise, özellikle bir parçanın hangi ana ürün/ürünlerde kullanıldığını öğrenmek için kullanılır.
Yan ürün(by-product): Üretim sonucunda çıkması planlanmayan mamul yada yarı mamuldür.Yan ürün için; yan ürün olarak çıktığı reçete kullanılarak üretim emri verilemez yani kendisi ayrıca planlanmaz.
Ek ürün(co-product): Üretim sonucunda çıkması planlanan mamul yada yarı mamuldür. Üretim sürecinde ana ürün yanında elde edilen üründür.Ek ürün için ,ek ürün olarak çıktığı reçete kullanılarak üretim emri verilebilir.
Sanal yarı mamul(pseude semi product): Hiç stoklama egilimi bulunmayan parçalar için kullanılır.Bu parçalara (geçici ara montaj gibi düşünüyoruz) planlanmış emirler verilmez ve bu aramontajı hayalet olarak tanımlanır. Yani mamül için üretilmesi gereken ancak yine mamülün rotasında hemen tüketilen ve stoklanma egilimi olmayan parçalar için kullanılacaktır.MRP sisteminde aramontaja gelindiginde aramontaj atlanarak altındaki parçaların ihtiyacı saptanır . Unityde bu kavram karşılık olarak sanal yarımamül kavramı kullanılacaktır (phesudo bill of material-sahte ürün agacı)
Bağlı olduğu reçetedeki yarı mamul satırının sanal ym olması durumunda baglı olduğu reçeteye bir üretim emri verildiginde aynı üretim emri içinde bu yarı mamul önce üretilir sonra tüketilir ve ana ürün elde edilir. Üretim sürecinde üretilen ve aynı süreçte tüketilen, stoklanmayan yarımamullerdir.Yarımamul reçete içerisinde sanal olarak tanımlanmışsa baglı olduğu reçeteye üretim emri verilip ihtiyaç hesaplaması yapıldığında bu yarımamulun stoktaki miktarı göz önüne alınmaz.
Güvenlik stok(safety stock):Piyasadaki dalgalanmalara karşın üretimi aksatmayacak şekilde elde tutulması gereken stok seviyesidir.
Revizyon(revision): Değişikliklerin kaydedilmesi için kullanılır.
Mamul(finished good): Üretim sonunda çıktı olarak kullanılan malzemelerdir.
Yarı mamul(semi finished good) : Üretilerek kullanılan malzemelerdir.Ancak bu malzemelerin üretim süreci henüz sona ermemiştir.
Hammadde(raw material): Üretim sürecinde girdi olarak kullanılan malzemelerdir.
Üretim Kaynak Planlaması(MRP II)
Gerekesinim planlaması önce sadece malzeme üzerine yogunlaştı ve mrp olarak isimlendirildi.Daha sonra işçilik ve makina gereksinimleri de katılarak kapasite planlandı. Böylece malzeme gereksinim planlama olan mrp üretim kaynak planlamsı olan mrp ıı olarak genişledi. Üretim kaynak planlaması bir yönetim bilgi sistemidir. Üretim kararlarını bir girdi olarak alır ve bunlarının sonuçlarını raporlamanızı saglar.
Ana üretim çizelgeleme(MPS)
Üretim kaynak planlaması sisteminde planlama işlevleri ana üretim çizelgeleme (master production schedulıng) işlemi ile başlar. Mps belli bir planlama ufku içinde satılacak veya üretilecek tüm malzemelerin hangi tarihte ve ne miktarda temin edilecegini gösteren bir çizelgedir. Bagımsız talebin (müşteri siparişi,talep) girildigi bölümdür. Ana üretim çizelgesinin girdilerini satış siparişleri , tahminler ve stok durumu oluşturur. Mps oluştuktan sonra kapa kapasite planlama ile eldeki kaynakların planlanan üretimleri gerçekleştirmek için yeterliliği incelenir.
Malzeme ihtiyaç Planlamsı(MRP)
Ana üretim çizlegesinde yer alan ürünleri zamanında ve istenen miktarda üretebilmek için gerekli girdileri nezaman ve ne miktarda almamız veya üretmemiz gerektiğini saptar. Mrp nin girdileri ana üretim çizlegesi , stok durumu , ürün agacı ve açık siparişlerdir. (planlı girişler, planlı çıkışlar,açık satın alma siparişleri,varsa satış siparişleri) . Mrp nin sonucunda sistem öneri satın alma siparişleri ve üretim emirleri oluşturur.
Mrp her malzemeye olan ihtiyacı (bagımlı ihtiyaç) üretim sırasında onu kullanan malzemeye olan ihtiyaca göre saptar. Çıktı ürüne olan ihtiyaç mps de yar alır. Ürün agacı bilgileri kullanılarak üretime giren malzemeler ve gerekli miktarları ve bunların temin süreleri saptanır . Mrp eldeki stok miktarını ve açık siparişleri dikkate alarak net ihtiyacı saptar. Lot size yöntemleri ile öneri satın alma veya üretim emirleri oluşturur.
Kaba kapasite planlama(Rough Cut Capacity Check-RCC)
Mps in kapasitenin yeterliliği konusunda gerçekçi olması gerekir.Rcc mpsin önemli kapasitelerinin yeterliliklerinin kontrolünde kullanılan kaba bir araçtır.Bu degerlendirmenin temelinde kapasite gerkesinim matrisi yatar.Bu matriste yer alan parametreler kontrolü gerekli kritik kapasiteler (genellikle darbogaz kapasiteler) ve mps itemlardır.Tüm mamüllerin üretilebilmesi için planlı kapasite gereksinimi mevcut kapasite ile karşılaştırılır.Kapasitenin yetersiz olduğu durumlarda siparişler öne yada arkaya kaydırılır yada ek kapasite yaratılır. Rcc de tüm makinaları teker teker kontrol etmege gerek yoktur sadece doluluk oranı yüksek makinalar/insanlar böyle bir kontrola tabi tutulur.
Kapasite ihtiyaç planlama(CRP)
Mrp sonucu oluşan üretim emirlerini uyguladığımızda var olan kapasitenin aşılıp aşılmayacagını kontrol etmemize yarar. CRP nin girdileri mrp sonucu oluşan üretim emirleri ve rota bilgisidir. Crp içinde emirleri öne çekme veya öteleme gibi kapasite kısıtlarını ortadan kaldırmaya yönelik analizler gerçekleştirlebilir.
CRP mrp nin ürettiği iş emirlerine bakıp bu iş emirlerini iş istasyonlarına dagıtır. CRP planlanan iş yükü için gereken insan gücü va makina çalışma saatini eldeki kapasite ile karşılaştıran bir kapasite yük grafiği oluşturur. CRP sadece planın sonuçlarını ortaya koyar öncelikleri degiştirmez.
Üretim Kontrol
Kaynak ve malzeme planlaması bittikten sonra yürütme faaliyetlerine başlıyabilirsiniz. Bunun için üretim kontrol ve satın alma modülleri kullanılacaktır. Üretim kontrol sistemi gerçekleşen üretimleri takip eder ve ilgili maliyet verilerini oluşturur. Üretim kontrol sitemi maliyet muhasebesi sitemi ile desteklenir. Ana işlevi emri başlatma, güncelleme ve izlemedir.
Temel üretim kontrol aracı üretim emridir.Üretimle ilgili planlanan ve gerçekleşen bilgileri üretim emri bazında tutulur.
Üretim Sistemleri
Üretim yapan firmalar çizelgeleme şekli açısından üçe ayrılırlar
-stoga üretim yapan firmalar: Müşteri siparişleri mallar raftan alınarak karşılanır.Bu durumda talep tahmine dayalıdır. Üretim talep kesin olarak bilinmeden başlar.
-sipariş üzerine üretim yapan firmalar: Her müşteriye farklı özellikler içeren ürünler üretildigi için üretim planlama işlevleri daha karmaşık ve zordur. Ana üretim çizlegesi var olan siparişlere dayandırılır. Gerçekleşen ve planlananı karşılaştırmak müşteri sorularını yanıtlıyabilmek için üreim durumu her an takip edilmelidir.
-sipariş üzerine montaj yapan firmalar : Yukardaki iki sistemin karışımı olan bir yapıdır.Az sayıda sabit alt montaj birden çok üründe kullanılabilir. Son montaj sipariş üzerine yapılır.
Malzeme Sınıfları
Malzeme Sınıfı; kendilerine bağlı birçok malzeme bulunan sanal sınıf ve tablolardır. Malzeme üretim aşamasından alış ve satışa kadar malzeme sınıfı şeklindeki sanal sınıf veya tabloları tarafından alınıp satılabilirler.Belirli özellikteki malzemeler bir grup altında toplanabilir ve bu grup bazında raporlama yapılabilir.
Malzeme sınıfları GENEL ve TABLOLU olmalk üzere iki şekilde oluşturulabilir.
Genel malzeme sınıfı
Malzeme Sınıfı Genel Malzeme Sınıfı Tablolu Malzeme Sınıfı
Malzeme
Malzeme sınıf yapısını kullanmanın 3 önemli nedeni olabilir;
1. Baskınlık özelliği: Malzeme sınıf bağlantıları özelliği ile bir malzeme sınıfının kendisine bağlı malzemeleri üzerinde Genel Bilgiler, Ambar Parametreleri, Birimler, Fiyatlar, Tedarikçi, Muhasebe Hesapları ve KKK Atama özellikleri üzerinde baskınlık kurulabilir. Yani bu parametrelerde değişiklik olması durumunda, eğer sınıf bağlantıları penceresinde ilgili alana check atılmış ise baskınlık/güncelleme yapılabilir, bunun için malzeme sınıfında değişiklik yapılması yeterlidir.
2. Hareket Kolaylığı: Malzeme hareketleri malzeme sınıfları şeklinde girilerek aslında hareketlerin tek bir satır olarak girilmesi, detaylarda malzemelerin takip edilmesi
3. Raporlamada kolaylık: Raporların malzeme sınıfları şeklinde toplu olarak alınması sözkonusudur.
Eğer bu nedenler kullanılmayacak ise malzeme sınıfı yaratmak külfet olacaktır. Bu nedenle ihtiyaç iyi belirlenmelidir.
Genel malzeme sınıfı en esnek gruptur.
Bir genel malzeme sınıfı altına; başka bir genel malzeme sınıfı, tablolu malzeme sınıfı ya da malzeme bağlanabilir.
Tablolu malzeme sınıfı ise Genel malzeme sınıfına bağlanabilir ancak bir başka tablolu malzeme sınıfına bağlanamaz
Malzemeler için ise aşağıdaki üç madde sözkonusu olabilir;
1.Birden fazla genel malzeme sınıfına bağlı olabilir.
2.Sadece bir tablolu malzeme sınıfına bağlı olabilir.
3.Herhangi bir gruba bağlı olmayabilir.
Bir malzeme eger birden fazla genel malzeme sınıfına baglanmışsa bu malzeme için sınıf baglantıları tabında aynı baskınlık özelliği için sadece tek bir sınıf için ilişki kurulabilir.
Kendine baglı başka malzeme sınıfları bulunan genel malzeme sınıfları için dagıtım şablonu tanımlanırken bu malzeme sınıfına baglı alt malzeme sınfları listelenmez sadece kendisine direkt baglı olan malzmeler ve ve alt malzeme sınıfılarına baglı malzemeler listelenir.Genel malzeme sınıfları ile hareket girişlerinde de aynı kural geçerlidir.Eger genel malzeme sınıfı için şablon tanımlanmamşışsa hareket girişi esnasında F9 malzeme sınıfı detay satırları ile bu sınıfa ait hangi malzemeler ile haraket yapaılacagı seçilir.Ancak burada da baglı alt malzeme sınıfları listelenmeyecek sadece kendisine direkt baglı olan yada alt malzeme sınıfına baglı olan malzemrler listelenecektir.
Malzeme ve malzeme sınıfları bağlantısını kurmanın çeşitli yolları vardır;
1.Malzeme browserı üzerinden F9 Sınıf Bağlantıları penceresi ile
2.Malzeme tablosu hücrelerinden malzeme browserına ulaşılarak seçilmesi ile
3.Sınıf agacı üzerinden
Bir malzemenin Tablolu malzeme sınıfına bağlanabilmesi için Malzeme Tablosundaki genel bilgiler penceresi ile birim set tanımları aynı olmak zorundadır. Sınıf bağlantı penceresinde Tablolu malzeme sınıfı bağlantısı sırasında genel ve birimler sayfaları otomatik işaretli gelir ve değiştirilemez. Genel malzeme sınıfında böyle bir zorunluluk yoktur. Ancak genel ms için dagıtım şablonu tanımlama veya genel ms ile haraket girişi esansında f9 malzeme sınıfı detay satırlarında ms ile aynı birim setine sahip olan malzemeler kullanılabilecektir.
Malzeme tablosu üzerinden F10 ile seçilerek atama yapılırken malzeme özelliklikleri ve biriminin aynı olması gerekmez program bu esnada malzemeye ait özelliği tabloda hücrenin gerektirdiği özellik olarak güncelliyecektir.Ancak malzeme üzerinden Sınıf Bağlantıları özelliği ile atanma yapılırken, malzeme özelliklerinin tablodaki malzeme özellikleri ile aynı olması gerekir. Aksi takdirde sınıf baglantısına izin vermeyecektir.Tablo için özellik girilmesi şarttır, aksi halde tablo oluşmaz, Genel malzeme sınıfı için ise gerekli değildir.
Genel malzeme sınıfında, sınıfa ait detay bilgiler hareket girişi sırasında F9 detay penceresindeki Dağıtım Şablonu Uygula veya Malzeme sınıfı detay satırları
pencerelerinden girilir. Dağıtım şablonu uygulaması, girilen hareket eğer şablonda belirtilen tarihler arasında ise olur.Dağıtım katsayısı miktar anlamındadır, % değildir.
Hareket girişleri sırasında Malzeme Tablosu penceresi üzerinde ilgili tablodaki malzemeler seçilip, miktar, fiyat bilgileri girilir. Bu tablo matris şeklindedir. Özelliklerin sayısına ve satır/sütun düzenine göre matris oluşturulur, satır/ sütun öncelikleri değiştirilerek matris istenildiği gibi değiştirilebilir.
Dağıtım şablonu veya malzeme tablosu hep standart miktarlarda sipariş alım ve satımı yapılması gerektiği durumlarda bir kez hazırlanıp, kullanılabilir ya da üzerinde değişiklikler yapılarak aynı şablon kullanılabilir.
Bir malzemenin Tablolu ya da Genel malzeme sınıfa bağlanması malzeme üzerinden açılan sınıf bağlantıları penceresi ile sağlanıp, yine buradan kaldırılacağı gibi diğer bir özellik de Malzeme Ağacıdır. Malzeme ağacı bir ağaç yapısındadır.Tüm malzemeler seçildiğinde ekranın sağ tarafında hiçbir Genel veya Tablolu malzeme sınıfına bağlı olmayan malzemeler listelenir. Bağlı olanlar ise, seçilen Genel ya da Tablolu sınıf altında listelenir.
Malzeme özellikleri
Malzemeler ifade edilirken kullanılan karakteristiklerdir.Malzemeleri genel içerisinden ayırt etmek için kullanılır. Mesela kırmızı yazlık ekose kumaş ya da large beden mavi lacoste gibi. Burada yazlık ve ekose ile large ve mavi malzeme özellikleridir.
Malzeme özellikleri tablolu malzeme sınıfları oluşturma sırasında aktif olarak kullanılır. Bir malzemenin belli bir tabloya üye olması için uygun özelliklerin atanmış olması gerekir. Malzeme tablosunda herbir hücre için bir değer sözkonusudur ve aynı özelliklere sahip birden fazla malzeme aynı tabloya atanamaz.
Örnek 1 (Tablolu Malzeme Sınıfı)
Tms.001 Pantalonlar
Malzeme özellikleri Özellik değerleri
Renk...................................... Mavi,Siyah
Beden.................................... 36,38,40
Model................. .................. Fermuarlı
Marka.................................... Lee,Levis
Tablolu malzeme sınıfı içerisinde malzeme özellikleri aşagıdaki gibi girilir
Her özellik satırının tüm değerleri kart içerisinde seçilmelidir.
Özellik penceresindeki satır/sütun kolonu; Özellik değerlerinin oluşturulacak tabloda satırda veya sütunda yer alması için kullanılır.
Tablolu malzeme sınıf kartı kaydedildikten sonra üzerinde F9 Malzeme tablosu ile malzeme özellikleri kombinasyon sayısı kadar hücre içeren malzeme tablosuna ulaşılır.
Sınıfa malzeme ataması;
1- Malzeme tablosu içindeki hücrelerden F10 ile malzeme kartlarını seçerek. Bu esnada tablodaki hücre özellikleri ile malzeme özelliklikleri ve biriminin aynı olması gerekmez program bu esnada malzemeye ait özelliği tabloda hücrenin gerektirdiği özellik olarak güncelliyecektir.
2- Malzeme tablosundan Otomatik Malzeme Kartı Ataması ile tablodaki hücre sayısı ve sınıf özellikleri ile örtüşen malzeme kartı oluşturularak
3- Özellikleri tablolu malzeme sınıfı ile örtüşen mevcut malzeme kartı üzerinden F9 sınıf bağlantılarından bağlanacak malzeme sınıfı seçilerek
4- Malzeme sınıf ağacından.
otomatik malzeme kartı ataması aşamasında karşımıza çıkan otomatik malzeme (sınıfı) kartı üretme penceresinde oluşturulacak malzeme kartlarının kodu istenilen kod yapısı ile oluşturulur.
Malzeme özelliklerinin malzeme kodunda yer alması isteniyorsa aşağıdaki gibi özellik değerleri seçilerek istenilen kısaltmalar belirlenir.
Tablolu malzeme sınıfı kaydedildikten sonra yukarıdaki kod yapısına göre malzeme kartları otomatik oluşturulmuş olacaktır.
Not: Tablodan bağımsız otomatik malzeme kartları üretilmek isteniyorsa
Malzeme yönetimi/İşlemler/Otomatik Malzeme(Sınıfı) Kartı Üretme işemi kullanılabilir.
Örnek 2 (Genel Malzeme Sınıfı)
Genel Malzeme Sınıfı Örnek;
Gms.001 İlaçlar
Gms.002 Gms. 003 Gms.004
Antibiyotikler(gms) Ağrı kesiciler Vitaminler
Mzm.001 Alfasilin Mzm.004 Vermidon Mzm.006 One a day
Mzm.002 Zitromax Mzm.005 Minoset Mzm.007 Supradyn
Mzm.003 Augmentin Mzm.008 Vitadyn
Genel malzeme sınıfında özellik kullanımı istenirse;
Özellik Değer
Güç Normal/Fort
Ambalaj Kapsül/Tüp
Malzeme kartları ve malzeme sınıf kartları açıldıktan sonra;
Malzeme kartı üzerinde F9 Sınıf Bağlantıları yada diğer üç yöntem kullanılarak malzemeler malzeme sınıflarına bağlanabilir.
Malzeme sınıflarının sınıfa ait detay bilgileri hareket girişi sırasında;
Genel malzeme sınıfı için, ; Malzeme satır türü Malzeme sınıfı seçildikten sonra F9 Malzeme Sınıfı Detay Satırları yada hazırlanmış bir dağılım şablonu var ise F9 Dağılım Şablonu Uygula penceresinden girilir.
Tablolu malzeme sınıfı için; Malzeme satır türü Malzeme sınıfı seçildikten sonra
F9 Tablolu Malzeme Sınıfı ile girilir.
